پایگاه فرهنگی مذهبی سلم فضائل، مناقب و سیره امیرالمومنین علی علیه السلام
آيت الله سيستانی و ادبيات ضد جنگ – نوشته ايمان شمس الدين، روزنامه کويتی القبس
آيت‌الله سيستانی و ادبيات ضدجنگ
ايمان شمس‌الدين
روزنامه کويتی القبس
هر درگيری و جنگی روش خاصی دارد، اين روش‌ها هر چه باشد، هدفی جز بُرد يکی از دو طرف را دنبال نمی‌کند، پيروزی هم ارزش‌ها و معيارهای خاص خود را داراست.
جنگ‌های فراوان در اين سو و آن سوی منطقه ما، نمونه‌های بی‌سابقه‌ای را در ذهن و زبان جهانيان پديد آورده است که هر کدام صورتی از آن را ديده و بر آن اساس، تصور نادرستی از ارزش‌ها و زبان جنگ پيدا کرده و در انديشه خود فرهنگ و سنجه شکست و پيروزی را بر آن اساس ساخته‌اند.
نه کشورهای غربی که قوانين بين‌المللی جنگ و اسارت را نوشته‌اند ـ به گواهی آشکار بازداشت‌گاه گوانتانامو ـ در اجرای حقوق و قوانين ادعايی خود کوشيده‌اند، و نه جنبش‌های سلفی‌گرای جهادی مدعی اسلام در ادعای خويش مبنی بر وجود قرائتی متعادل در ارزش‌های اسلامی راه به جايی برده‌اند.
اين هر دو، در رهيافت ارزش‌های شکست و پيروزی، بر گفتمانی افراطی تکيه دارند و رهاوردی جز رسيدن به قدرت و دستيابی به سلطه را در سرنمی‌پرورانند، تا هر يک از اين رهگذر، زبانی همسو با ايدئولوژي خود را تحکيم بخشند، امری که قربانی آن کسی جز «انسان» نخواهد بود؛ خواه جنگنده‌ای که بازيچه يکی از دو سو قرار گرفته، يا شهروندی که در پی اين درگيری‌ها به قتل رسيده، يا اسيری که به دست گروه مقابل افتاده باشد.
در غوغای درگيری‌هايی که به‌خصوص با وجود گروه‌هايی از جنس داعش، موسوم به جهادی‌های اسلامی که زبانی جز خون را رواج نمی‌دهند، اين تنها آيت‌الله سيستانی است ديدگاهی اسلامی جدا از زبان جنگ و اسارت و جهاد را تنها با محوريت «انسان» ارائه داده و پيام سرگشاده‌ای را به کميته‌های بسيج مردمی که پس از فتوای مشهور ايشان به صفوف مبارزان با اشغال بخش‌هايی از کشور به دست داعش پيوسته‌اند، فرستاده است. وی در پيام خود، با استناد به آيات قرآن و روايت، احکامی شرعی و آدابی کلی را که هر رزمنده‌ای بايد از آنها پيروی کند بيان فرموده، و اظهار داشته است که هر که از اين فرمان‌ها سربپيچد از دايره رضايت الهی بيرون رفته است.
هر که با رابطه تنگاتنگ ميان مرجعيت عراق و اکثريت توده‌های آن کشور آشنا باشد، می‌فهمد که پايبندی به سفارش‌های مرجعيت وظيفه‌ای است که بايد در راه اجرای آن از جان خويش گذشت.
اين توصيه‌ها حرمت هر انسانی را ـ بما هو انسان ـ و گذشته از دين و مذهب او پاس داشته، و به هر انسانی اعم از اسير و مجروح و شهروند عادی و جنگجو و حتی به زمين و درخت احترام نهاده و تعرض به هر يک از اين پديده‌ها را جز در صورت اضطرار حرام شمرده است.
اين توصيه‌ها دستورالعملی پرو پيمان است و با آگاهی از آن در خواهيد يافت که جنگ زبان ديگری هم دارد که هدفش انسان و تحقق کرامت او است، و اسلام را برای جهاد، زبانی مبتنی بر ارزش‌ها و معيارهای آسمانی، به دور از قدرت‌طلبی و سلطه‌جويی و پافشاری بر آن نيز هست، زبانی که بنياد و محور آن را رضايت خداوند شکل می‌دهد و در پاسداری از انسان و طبيعت رد برابر هر آسيب مادی يا معنوی سازمان‌يافته می‌کوشد؛ نمونه‌ای ديگر و کاملاً ناهمسو با داعش و القاعده و حتی با غرب و آمريکا، که خود قوانين حقوق بشر و ضوابط جنگ و اسارت را تدوين کرده‌اند.
اين جا است که بار ديگر مرجعيت نجف به صحنه می‌آيد، و توان و قدرت خويش در راه نهادينه کردن ارزش‌های شهروندی و همزيستی را در کشوری به اثبات می‌رساند که دشمنانش ثبات و استقرار آن را خوش ندارند.. و فراتر از اين، نمونه‌ای از نقش‌آفرينی نهاد دينی در عرصه دفاع از مصالح انسان و ملت‌ها، و نه مصالح نظام و قدرت حاکم را پيش روی ديگران قرار می‌دهد.
ترجمه: شفقنا – رضا مرواريد
